ห้องคลีนรูม Clean Room หรือ ห้องปลอดเชื้อ หมายถึง ห้องสะอาด ที่มีการปิดมิดชิด มีการควบคุมมวลสารในอากาศให้น้อยที่สุด เพื่อให้มีความสะอาดเป็นไปตามระดับมาตรฐานความสะอาด และมีการควบคุมสภาวะแวดล้อม เช่น อุณหภูมิ ความชื้น และความแตกต่างของความดันตามที่ต้องการ
ห้องคลีนรูม แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ตามหลักการใช้งานในอุตสาหกรรม
1. ห้องคลีนรูม ที่ต้องระมัดระวังเรื่องฝุ่น
Industrial Cleanroom (ICR)
คือ ห้องปลอดเชื้อ ที่ต้องระมัดระวังเรื่องฝุ่น มักใช้กับอุตสาหกรรมการผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ Microchip เครื่องใช้ไฟฟ้า คอมพิวเตอร์ สมาร์ทโฟน เพราะหากมีฝุ่นละอองมาเกาะชิ้นส่วนแผงวงจรไฟฟ้า อาจส่งผลให้เกิดการช็อตและเสียหายได้ หรือในอุตสาหกรรมการผลิตสี ฟิล์ม หรือสารเคมีต่างๆ ก็อาจทำให้เกิดสีปูด เกิดความเสียหายในชิ้นงานได้เช่นกัน และเป็นระบบห้องสะอาดแบบความดันบวก (Positive Pressure)
2. ห้องคลีนรูม ที่ต้องระมัดระวังเรื่องเชื้อโรค
Biological Cleanroom (BCR)
คือ ห้องปลอดเชื้อที่ต้องระมัดระวังเรื่องเชื้อโรค ใช้กับอุตสาหกรรมการผลิตยา ห้องปฏิบัติการทางด้านชีววิทยา ห้องผ่าตัด เพื่อควบคุมปริมาณเชื้อแบคทีเรีย ความดันอากาศในห้องจะต้องสูงกว่าความดันอากาศห้องข้างเคียง เพื่อป้องกันไม่ให้สิ่งสกปรกจากห้องข้างเคียงไหลเข้าสู่ห้องสะอาด
เช่น ห้องปลอดเชื้อในโรงพยาบาล โรงงานผลิตยา โรงงานผลิตเครื่องมือแพทย์ โรงงานผลิตอาหาร เครื่องสำอาง หรือห้องทดลองทางชีวภาพ ห้องปฏิบัติการทางด้านชีววิทยา ห้องผ่าตัด คลีนรูมแบบนี้เรียกว่า Biological Clean Room (BCR) และจะเป็นระบบห้องสะอาดแบบความดันลบ (Nagative Pressure)
Biohazard Cleanroom
คือ ห้องปลอดเชื้อที่ใช้กับห้องปฏิบัติการที่เกี่ยวข้องกับชีววัตถุอันตรายหรือ เชื้อโรคไวรัสหรือสารที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ โดยความดันอากาศในห้องจะต้องต่ำกว่าความดันอากาศห้องข้างเคียง เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อหรือสารที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพออกไป ปนเปื้อนสิ่งแวดล้อมภายนอก
ห้องคลีนรูม ความดันบวก (Positive Pressure) คืออะไร
คือ สภาวะที่ความดันภายในห้องมากกว่าความดันภายนอกห้อง หรือมากกว่าความดัน บรรยากาศ (atmospheric pressure) ทำให้มีอากาศไหลออกจากห้อง
ความดันบวกเป็นสภาวะที่ใช้ในห้องสะอาดหรือห้องที่ควบคุมความสะอาด เช่น ห้องบรรจุ ห้องเตรียมวัตถุดิบ บริเวณ high risk area เพื่อป้องกันมิให้อนุภาค เช่น ฝุ่นละออง แบคทีเรีย ยีสต์ รา รวมทั้งสปอร์ของแบคทีเรีย (bacterial spore) และสปอร์ของราเข้ามาได้
ความดันต่างของอากาศด้านในกับด้านนอก ควรมีค่าประมาณ 0.03 ถึง 0.05 นิ้วน้ำ ในกรณีที่ต้องการรักษาความดันภายในห้อง ให้คงที่เมื่อมีการเปิดประตู หรือช่องเปิดต่างๆ จะต้องติดตั้งระบบควบคุมอากาศเพิ่มเติม เพื่อให้มีการเพิ่มอากาศมาทดแทนอากาศที่ไหลออกไปจากการเปิดประตูดังกล่าว
ในกรณีที่มีการควบคุมความดันบวกหลายพื้นที่ ห้องที่สะอาดที่สุดต้องมีความดันสูงสุดและเรียงลำดับกันไปและต้องมีระบบควบคุมความดันในแต่ละบริเวณ
วิธีการควบคุมความดันในห้องให้เป็นบวก
- มีทางเข้าออกที่ปิดมิดชิด ใช้พัดลมเป็นตัวสร้างความดันอากาศให้กับห้อง โดยให้พัดลมส่งอากาศเข้าห้องจะได้
- ความดันห้องมากกว่าความบรรยากาศ
- มีพัดลมเป่า (Air Shower) ที่ประตูทางเข้าเพื่อดันลมออกไป
- มีระบบกรองอากาศ เช่น HEPA Filter
- ใช้มาตรการป้องกัน เช่น ไม่ให้เปิดประตูพร้อมกันหลายบาน เป็นต้น
ห้องคลีนรูม ความดันลบ (Negative Pressure) คืออะไร?
ห้องที่มีสภาวะที่มีความดันอากาศภายในห้องต่ำกว่าภายนอกห้อง ห้อง Negative ใช้กับห้องสะอาด (cleanroom) ที่เกี่ยวข้องกับเชื้อโรค หรือ สารเคมีอันตรายที่ต้องป้องกันไม่ให้แพร่ระบาดไปภายนอก โดยความดันในห้องจะมีลักษณะเป็น Negative นั่นหมายความว่า อากาศภายในห้องซึ่งถูกทำให้มีความดันต่ำกว่า จะไม่ไหลออกจากห้องเมื่อมีการเปิด-ปิดประตู และป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคจากในห้องไปสู่บริเวณอื่นๆ
ประเภทห้องคลีนรูม แบ่งตามลักษณะการไหลของอากาศ
1. Conventional Cleanroom
การไหลของอากาศเหมือนกับระบบปรับอากาศที่ใช้ ทั่วไป แต่ใช้ HEPA Filter และจำนวนครั้งของการเปลี่ยนอากาศมากกว่า เพื่อลดความสกปรกในห้อง ห้องสะอาดแบบนี้จะมีระดับความสะอาดประมาณ Class 1,000 –10,000
2. Horizontal Laminar Cleanroom
ลมที่ความเร็วคงที่จะไหลผ่าน HEPA Filter ที่ติดตั้งเต็มพื้นที่ผนังห้องด้านหนึ่งผ่านเข้าสู่ห้องสะอาดแล้วถูกดูดกลับขึ้นด้านบนเพดาน กลับไปสู่ เครื่องเป่าลม ห้องชนิดนี้จะมีระดับความสะอาดประมาณ Class 100 นิยมใช้กับห้องปฏิบัติการทางชีววิทยา เป็นต้น
3. Vertical Laminar Flow Cleanroom
ห้องนี้จะติดตั้ง HEPA Filter เต็มเพดาน โดยอากาศจะถูกส่งลงจากเพดานผ่าน HEPA filter ในแนวดิ่ง และลมจะกลับผ่านพื้นที่ทาให้โปร่ง แล้วกลับสู่เครื่องเป่าลมเย็น มีระดับความสะอาดประมาณ Class 100 เหมาะสำหรับ อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์
วิธีการควบคุมเพื่อรักษามาตรฐานของห้อง Cleanroom
1. ป้องกันอนุภาคหรือสิ่งสกปรกเข้ามาในห้อง Cleanroom
ใช้ HEPA Filter กรองอากาศที่เข้าสู่ห้องรักษาความดันในห้องให้สูงกว่าภายนอก (positive pressure) ทำความสะอาดร่างกายโดยล้างตัวด้วยอากาศ (Air Washer) ก่อนเข้าห้อง
2. ป้องกันการก่อให้เกิดสิ่งสกปรก
สวมชุดพิเศษสำหรับคนงานทุกคน การทำงานต้องเคลื่อนไหวอย่างเชื่องช้า วัสดุที่ใช้ในห้องต้องไม่ก่อให้เกิดความสกปรก
3. ป้องกันการสะสมของฝุ่นผงตามผนัง Cleanroom
การทำความสะอาดห้องต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด ผนังห้องต้องทำให้สะดวกต่อการทำความสะอาดและไม่สะสมฝุ่น
4. การปล่อยทิ้งอนุภาคหรือสิ่งสกปรกออกไปภายนอกห้อง Cleanroom
ควรมีการหมุนเวียนอากาศบางส่วนออกสู่ภายนอก เพื่อลดสิ่งสกปรกที่เกิดขึ้น ควรทำที่ป้องกันมิดชิด หรือมีการดูดอากาศทิ้งเป็นจุดๆ ณ บริเวณที่มีอนุภาคซึ่งจะก่อให้เกิดความสกปรก
การจัดแบ่ง Class ของ ห้องคลีนรูม หรือ Cleanroom Class
Class 10 หมายถึง ห้องคลีนรูมที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า แต่ไม่เกิน 10 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
Class 100 หมายถึง ห้องคลีนรูมที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า แต่ไม่เกิน 100 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
Class 1,000 หมายถึง ห้องคลีนรูมที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า แต่ไม่เกิน 1,000 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
Class 10,000 หมายถึง ห้องคลีนรูมที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า แต่ไม่เกิน 10,000 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
Class 100,000 หมายถึง ห้องคลีนรูมที่มีอนุภาคขนาด 0.5 ไมครอนหรือใหญ่กว่า แต่ไม่เกิน 100,000 อนุภาคต่ออากาศหนึ่งลูกบาศก์ฟุต
Wall Tech เรายินดีให้คำปรึกษาเกี่ยวกับแผ่นผนังฉนวนสำหรับห้องคลีนรูม ติดต่อได้เลยทันที รับติดตั้งผนัง Clean room
ดูแลโดยทีมวิศวกรมืออาชีพและทีมงานผู้เชี่ยวชาญ ประสบการณ์กว่า 30 ปี
